چکیده :
تفاوتهای زبانی مردان و زنان نقاط مختلف دنیا ، مورد بحث می باشد . در میان نتایج تحقیقات به نظر می رسد که دو عامل موضوع و نسبت تعداد گویشوران تفاوت قابل ملاحظه ای میان گویشوران مرد و زن وجود دارد .
گویشوران مرد و زن با توجه به موضوع و دامنه اطلاعات خود پیرامون آن ، تعامل مکالمه ای متفاوتی از خود نشان می دهند .
کلید واژه :
گویشور زبان ، جنسیت زبان ، تفاوتهای زبانی موجود در مردان و زنان ، دلایل مودب تر بودن زبان زنان
مقدمه :
اکثر افراد تصور می کنند که یک جامعه زبانی دارای زبان یکپارچه ای هستند اما بررسی های زبانشناسی می گوید این تصور نا درست است . زبانی که ما در زندگی روزمره به کار می بریم به خاطر نقش مهمی که در زندگی اجتماعی ما دارد، از عوامل اجتماعی – فرهنگی ( سن – جنسیت ، طبقه اجتماعی و … ) تاثیر می پذیرد و بر حسب موقعیت های مختلف دچار تغییراتی می شود به همین دلیل گویشوران یک زبان در موقعیتهای متفاوت زندگی خود در یک جامعه زبانی ، به یک صورت سخن نمی گویند .
همه ما می دانیم که زنان و مردان از نظر جهاتی با هم متفاوت هستند که می توانند شامل : آناتومی بدن، نحوه پوشش، آرایش سر و صورت، حرکات و رفتارهای اجتماعی، طرز راه رفتن، … . ولی موضوع مهم دیگری در تفاوت مردان و زنان وجود دارد که آن رفتار زبانی این دو می باشد که در اصل بیانگر هویت فرد است .
(( وقتی لب به سخن می گشاییم یکی از ویژگیهایی که آشکار می شود، مرد یا زن بودن است و این ویژگی یکی از جنبه های اولیه هویت است که ما از طریق زبان و ارتباط با دیگران می آموزیم )) ( کوتس 1986)
بحث وبررسی :
آیا در جامعه ما ( ایران ) این جمله که می گویند : ” زنان بیشتر از مردان سخن می گویند ” واقعیت دارد ؟
زبانشناسان برای مطالعه میزان کلام گویشوران مرد و زن معیارهای متفاوتی را درنظر می گیرند از جمله :
میانگین تعداد کلمات در هر مکث، میانگین مدت زمان یک نوبت، میانگین کلام بدون تکرار ، میانگین در صدکل کلمات اظهار شده و …
برخی نتایج نشان می دهدت که گویشوران مرد در بسیاری موقعیت ها از گویشوران زن بیشتر حرف می زنند . اما این مورد در تمام موضوعات و موقعیت ها تایید نمی شوند .
گویشوران مرد و زن در زمینه هایی که انتظار می رود اطلاعات بیشتری داشته باشند، با هم متفاوتند . در برخی موضوعات گویشوران مرد در موضوعی بیش از گویشوران زن آگاهی و اطلاع دارند ( مثلا اتومبیل، ساختمان، … ) بیشتر در بحثها شرکت می کنند و مدت زمان بیشتری از مکالمه را به خود اختصاص می دند . در برخی از موضوعات گویشوران زن آگاهی بیشتری دارند ( مثلا بچه داری، خیاطی، آشپزی ) در نتیجه بیشتر درباره آنها حرف می زنند و مکالمه طولانی تری دارند .
تحقیقات نشان می دهد که موضوعات سیاسی، اقتصادی، ورزشی در جامعه ما بیشتر موضوع ” مرد محور ” هستند . موضوع مسائل اجتماعی کم و بیش یک موضوع خنثی است که در آن گویشوران مرد و زن مدت زمان یکسانی را به خود اختصاص می دهند . موضوعی که گویشوران زن بیش از گویشوران مرد در آن صحبت می کنند موضوع خانواده – تعلیم و تربیت است . موضوع خانواده قطعا یک موضوع ” زن محور ” است .
اولین فردی که درباره تفاوتهای زبانی موجود در مردان و زنان تحقیقاتی انجام داده است لیکاف بوده است . وی عقیده دارد زبان زنان دارای جنبه های احساسی زیادی است . او ظهور واژه هایی چون (( ام )) (( هه )) م مانند آن را به مقدار زیاد در زبان زنان ، دقیقا با احساسی بودن آنان مرتبط می داند . لیکاف بر این باور است که زنان ترجیح می دهند، مودبانه تر و به گویش معیار سخن بگویند . لیکاف دلیل این امر را حساسیت هایی می داند که جامعه نسبت به زنان از خود نشان می دهد
فلاحتی ( 1380 ) در بحث پیرامون (( پدیده اعتبار پنهان در گیلکی و نیز زبان غالب در گیلان )) وجود این نوع گرایش را در میان زنان گیلانی به اثبات رسانده است . زنان رشتی بیشتر از مردان از زبان فارسی استفاده می کرده اند .
با ید پذیرفت که عواملی از جمله ادب، در تفاوتهای زبانی مردان و زنان تاثیرگذار خواهد بود
دلایل مودب تر بودن زبان زنان
هلمز ( 1993) یکی از دلایل عمده مودب بودن زبان زنان را ، موقعیت اجتماعی پایین آنان در جامعه میداند . وی بر این باور است که زنان بیش از مردان به موقعیت اجتماعی خود توجه می کنند و به آن اهمیت می دهند و از این جهت مودب ترند . در واقع زنان بر این باورند که چنانچه از زبان معیار استفاده کنند می توانند خود را به طبقه بالای اجتماعی نزدیک تر سازند .
هلمز دومین دلیل خود را برای مودب تر بودن زنان چنین بیان می کند: در مقایسه با مردان جامعه از آنها انتظارات بیشتری دارد. در میان خانواده ها به پسر آزادی عمل بیشتری داده می شود . زنان الگوی رفتار صحیح در جامعه هستند . جامعه استعمال واژه های زشت و مبتذل را از سوی مردان راحت تر از زنان قبول می کند .
نتیجه گیری :
با توجه به مطالب ذکر شده فوق ممکن است تصور شود که رفتار زبانی گویشوران مرد و زن تفاوت زیادی ندارند و این تفاوت فقط به سطح آوایی و واژگان مربوط می شود اما این واقعیت ندارد . در حقیقت زنان و مردان زبان را با اهداف تعاملی متفاوتی به کار می گیرند . تجزیه و تحلیل نشان می دهد این اعتقاد که در جامعه ما زنان بیشتر از مردان سخن می گویند واقعیت ندارد و گویشوران مرد فارسی بیش از گویشوران زن حرف می زنند . در تحقیقات مشاهده شده است که گویشوران مرد 57.6 در صد و گویشوران زن 42.4 در صد مکالمه را به خود اختصاص می دهند .
منابع :
City. Washington D.C.:Center for Applied Linguistics.
تهیه کننده : علیرضا سینی چی ( کارشناس ارشد زبانشناسی )
تایید کننده : محمد امین فرشچی ( دکتری آموزش زبان انگلیسی )