انواع سبکهای گفتار
هر فرد گوینده با استفاده از موقعیت اجتماعی ، نحوه ارتباط خود با شنونده را از میان سبکهای موجود انتخاب می کند
بسیار رسمی است و در موقعیتهایی استفاده می شود که جایگاه اجتماعی دو طرف بسیار بالاست مثلا : دو سفیر / دو مقام علمی
از ویژگی های این سبک کاربرد افعال بسیار محترمانه نظیر ((فرمودند )) معادل ” گفت ” / ملاحظه کردند ( معادل دید )
اصطلاحات و عبارت این سبک نیز کلیشه ای هستند مثلا در مراسم عزا (( بقای عمر باشد )) و درحوزه کسب و کار (( توقف بیجا مانع از کسب است )) رایج است
در این سبک ضمایر و صیغه های فعلی مربوط به دوم شخص جمع به جای دوم شخص مفرد به کار می رود مثلا به جای اینکه (( تو غذا نخوری )) گفته می شود (( شما غذا نخوردید ))
پایه و اساس این سبک را زبان معیار تشکیل می دهد . منظور از زبان معیار گونه ای از زبان است که در روند معیار سازی از سوی جامعه ، طی روندی مستقیم و آگاهانه انتخاب و به کار برده می شود ( هادسن 1974) زبان معیار یا سبک رسمی در ادارت و مراکز آموزشی و هم چنین در نگارش آثار ادبی و علمی به کار برده می شود
در سبک رسمی ، صیغه های افعال به همان صورت که در زیر ساخت ، یعنی در نظام زبانی فارسی زبانان وجود دارد، به کار می روند و تغییر نمی کنند .
مثلا : صبح به این زودی سرما می خوری ، آن هم با این پیراهن نازک
هم دارای ویژگیهای سبک رسمی است و هم ویژگیهای سبک محاوره ای
سبک نیمه رسمی وقتی استفاده می شود که رسمی بودن دو طرف کمتر است و طرز بیان به سبک محاوره نزدیک تر است مثلا دانش آموزان در کلاس درس هنگام صحبت با معلم شان ، کارمندان هنگام صحبت با مدیرشان
در این سبک صیغه های افعال دارای صورت آوایی و نوشتاری متمایز از صورت افعال در سبک رسمی است
مثلا به جای (( بگویید )) گفته می شود (( بگین )) به جای بروند گفته می شود (( برن ))
یا مثالی دیگر :
ناراحت نشوید مادرم ، یک گوسفند نذر ابوالفضل کنین
در این سبک کاربرد ساختهای دوگان سازی شده نظیر (( کاغذ ماغذ )) (( قاطی پاطی )) و اصطلاحات محاوره ای کاربرد زیادی دارد به عبارت دیگر سبک محاوره ای همان سبک زبانی است که بین مردم در کوچه و خیابان که دارای سطوح متفاوت سنی و طبقاتی هستند به کار می رود مثلا
پدرم داره از دستم می ره ، خدایا چه کار کنم ؟
این سبک ارتباط زبانی است میان اقشار پایین جامعه و مردم عامی کوچه بازار و هم چنین افرادی که ارتباطی بسیار صمیمانه دارند مانند دو دوست همکلاسی ، دو نفر همکار ، زن وشوهر
این سبک اغلب در گفتار افراد طبقه پایین جامعه و عمدتا بی سواد یا کم سواد مشاهده می شود و از نظر اجتماعی در پایین ترین سطوح جامعه قرار دارند . فحش ها و متلک های عامیانه در این سبک بسیار رواج دارند . در کتاب کوچه از احمد شاملو اصطلاحات بسیاری از این سبکها را می توان یافت مانند :
اگه یه بار دیگه ببینه گردو بازی می کنی پوستتو قلفتی می کنه
در این سبک فرآیندهای آوایی بسیار فعال هستند مثلا عبارت (( دست هایت )) را به صورت (( دساتو )) / کلمه جگر را به صورت (( جیگر )) تلفظ می کنند
منبع : سبک ادبی از دیدگاه زبانشناسی نوشته : دکتر ضیاء قاسمی
تهیه کننده : علیرضا سینی چی ( کارشناس ارشد زبانشناسی )
تایید کننده : محمد امین فرشچی ( دکتری آموزش زبان انگلیسی )