سرواژه (Acronym)
سرواژه یا سرنام یا آکرونیم در واقع صورتِ کوتاه‌شده یک عبارت است و معمولاً آن را از حروف اولِ یک کلمه یا عبارت می‌سازند. چند مثال: ناجا: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران هما: هواپیمایی ملی ایران نزاجا: نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ناسا: سازمان ملی هوانوردی و فضایی ایالات متحده آمریکا
کوته‌نوشت (Abbreviation)
به حذف برخی از حروف یک واژه یا گروهی از واژه‌ها به‌منظور کوتاهی و آسانی در گفتن و به یاد سپردن، مُخَفَّف‌کردن یا کوته‌سازی می‌گویند و واژهٔ حاصلِ کوته‌نوشت یا کم‌نگار نامیده می‌شود. برای مثال: یو اِس اِی/ تی اِن تی /اِس اِم اِس
پسین‌سازی (Back-formation)
پَسین‌سازی یا اشتقاق معکوس یکی از روش‌های واژه‌سازی در زبان است. در این روش اشتقاق معکوس صورت می‌گیرد، به این معنی که از طریق حذف وندهای واقعی یا فرضی از یک واژه رایج، واژهٔ قاموسیِ جدیدی ساخته می‌شود. برای نمونه، در فارسی گفتاری از واژه رادیاتور، با حذف پسوند فرضیِ «ـور»، صورت جدیدی به‌شکل «رادیات» ساخته شده‌است. در این نوع معمولا کلمه ای از یک نوع ( معمولا اسم ) ، با کاهش ، به کلمه دیگری از نوع دیگر ( معمولا فعل ) تبدیل می شود . یک نمونه بسیار معروف کلمه television به عنوان اسم وارد زبان انگلیسی شده است بعد فعل televise از آن بوجود آمده است . برخی از کلمه های دیگر :
edit ( editor ) / denote ( denotation ) / opt ( option )
نوواژه (Neologism)
نوواژه، واژه ابداعی یا واژه اختراعی ، به واژه‌ای نو گفته می‌شود که از یک یا چند واژه‌ی موجود ساخته شده‌باشد، یا معنایی نو به واژه موجود داده‌باشد برگرفته شده‌است . سرنام‌ها ازجمله آشناترین نوواژه‌های ساخته‌شده هستند.
واژه های nylon و aspirin یا واژه Kleenex که در آغاز به عنوان نام تجاری ابداع شدند و سپس به سرعت در زبان رواج یافتند .
آمیزه‌سازی ( ادغام ) (Blend word)
در زبانشناسی، ساختن یک واژه با ترکیب بخش‌هایی از دیگر واژه‌ها را آمیزه‌سازی می‌گویند. نمونه‌ها در فارسی: سکبا: سرکه+با سکنجبین: سرکه+انگبین سکاهن: سرکه+آهن رزمایش: واژه رزمایش از هم‌آمیزی دو واژه رزم + آزمایش پدید آمده. این واژه از مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. پرگار: پَرهون + نگار
در انگلیسی مانند کلمه brunch که ترکیبی از breakfast و lunch می باشد .
(clipping ) اختصار
این فرآیند ، اغلب در گفتار رسمی و غیر رسمی ، و زمانی رخ می دهد که یک کلمه دارای بیش از یک هجا، به صورت کوتاهتری در می آید. واژه gasoline هنوز هم به کار می رود، ولی کاربرد آن خیلی کمتر از صورت کوتاه شده آن ، یعنی gas است . نمونه های رایج دیگر ad ( advertisement ) / fan ( fantastic)
منبع : نسرین حیدری، نگاهی به زبان ( یک بررسی زبانشناختی ) – انتشارات سمت
تهیه کننده : علیرضا سینی چی ( کارشناس ارشد زبانشناسی ) – معاون فن آوری
تایید کننده : محمد امین فرشچی ( دکترای آموزش زبان انگلیسی ) – دبیر دبیرستان